Ο Παναγιώτης Βασιλείου είναι ένας νέος και δημιουργικός καλλιτέχνης, με επίγνωση της επικαιρότητας και των σημερινών καταστάσεων και δυσκολιών. Αφορμή γνωριμίας μας στάθηκε η ταινία μικρού μήκους ‘VIGIL μέρος β’ -κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος- όπου τον καλέσαμε για να τον γνωρίσουμε και να μιλήσουμε για πολλά που μας απασχολούν. Παίζει, σκηνοθετεί, γράφει, οραματίζεται και δεν σταματάει να υποστηρίζει πως χωρίς την ομάδα του Vigil, δεν θα μπορούσε να υπάρχει το Vigil. Ταλαντούχος, πατάει γερά στην γη, με ανοιχτό μυαλό και θέληση για δημιουργία.
Πώς αισθάνεσαι σε μία χώρα που το επάγγελμα του ηθοποιού αντιμετωπίζεται από πολλούς, ακόμη και σήμερα ως επάγγελμα πολυτελείας ή ως χόμπι;
Ο Χορν είχε πει ”Το θέατρο είναι δουλειά για πρίγκιπες”, οπότε χάλια, γιατί δεν είμαι πρίγκιπας και ούτε θέλω να γίνω. Κοίτα αυτό οφείλεται στο ότι έχουμε μικρή αγορά, δηλαδή, αν ο πληθυσμός σου ήταν μεγαλύτερος, θα υπήρχε κοινό στο θέατρο(και όχι μόνο) και για άλλα πράγματα εκτός από άνοστες φαρσοκωμωδίες και ανούσια επανανεβάσματα παλιών ”καλών” ταινιών, και τώρα υπάρχει φυσικά, αλλά όχι όσο χρειάζεται για να στηρίξει μία τέτοιου είδους σκηνή, ώστε να συμφέρει τον παραγωγό να ρίξει λεφτά σε κάτι τέτοιο πιο εύκολα. Είναι πολύ άσχημο, πίστεψέ με, να έχεις φανατικό κοινό, μικρό μεν, μα φανατικό, ανθρώπους που λατρεύουν την δουλειά σου και συνεργάτες και όχι μόνο(καλλιτέχνες) που σε εκτιμούν πολύ και εσύ το ίδιο και, ταυτόχρονα, να δίνεις το δικαίωμα σε ανίδεους και αχρείους να ονομάζουν τη δουλειά σου χόμπι, λόγω του ότι δεν βιοπορίζεσαι από αυτήν, πιθανότατα γιατί ποτέ κανείς δεν τους έμαθε τη λέξη εργασία .
Το Graffiti είναι για σένα ένα παράθυρο ελευθερίας, μακριά από στεγανά και πρέπει;
Ναι και όχι μόνο. Το Graffiti είναι για μένα η αρχή. Η δική μου και η αρχή της σύγχρονης Τέχνης. Μέσα σε αυτό ενηλικιώθηκα, απέκτησα άποψη και τη διαμόρφωσα, πάλι μέσα σε αυτό. Το Graffiti είναι στον δρόμο, εκεί από όπου πρέπει να προέρχονται όλες οι τέχνες, αν θέλουν τουλάχιστον κάτι να μας πουν, και ξεκινά από το χάος, τη μόνη σίγουρη αφετηρία, όσο σίγουρος είναι ο θάνατος για τερματισμός. (Μέσα στο ίδιο το Graffiti βέβαια έχω πολλές φορές από μόνος μου φυλακιστεί, όταν περπατάς τους δρόμους της απέραντης ελευθερίας είναι πολύ εύκολο οι δρόμοι αυτοί να βρίσκονται ήδη μέσα σε μία φυλακή και να μην το έχεις ακόμη αντιληφθεί.)
Σκηνοθετείς, γράφεις, παίζεις. Τι είναι αυτό που σε βοηθάει για την αρτιότητα της δουλειάς σου;
Οι συνεργάτες μου, η σκληρή δουλειά και το ότι έχω σκοπό.
Παρά το νεαρό της ηλικίας σου, τα κείμενά σου έχουν ρεαλισμό και μία ουδέτερη λογική, απαλλαγμένη από προκαταλήψεις. Τι είναι αυτό που σε εμπνέει ώστε να μπορείς να γράψεις για την αλήθεια της σημερινής εποχής;
Αρχικά, πριν σου απαντήσω, πρέπει να σου πω πως για να μπορώ αρχικά να το κάνω αυτό, τη μέγιστη ευθύνη έχει η οικογένειά μου, που δεν με φίμωσε ποτέ (ή τουλάχιστον δεν τα κατάφεραν ούτε αυτοί), ο πατέρας μου, που ξέρει πότε να κάνει πίσω, η μητέρα μου, που είναι ακόμη εξελίξιμη και ο αδερφός μου που πιστεύει, πιο πολύ και από τους τρεις τους, σε εμένα. Τώρα, αυτό που με εμπνέει είναι το ίδιο το πρόβλημα και η διάθεσή μου για λύση. Το να εισβάλω στον πυρήνα του προβλήματος, να τον προβάλλω στον κόσμο και ο κόσμος αν θέλει να το λύσει. Αν αύριο πάψουν τα προβλήματα, θα πάψω να έχω αξία σαν καλλιτέχνης, ο λόγος μου θα είναι ανούσιος, μόνο που αυτό δεν θα συμβεί ποτέ, οπότε δεν ανησυχώ για αυτό, οπότε, για όσο μπορώ και αντέχω, θα μιλάω επί της ουσιαστικής ουσίας, κάτι το οποίο αποτελεί μία ακόμη πηγή έμπνευσης για μένα.
Πιστεύεις στη δυναμική του κειμένου; Μπορεί δηλαδή ένα κείμενο να ξυπνήσει συνειδήσεις και να αλλάξει τον τρόπο σκέψης κάποιου, που ήδη βομβαρδίζεται καθημερινά από πληροφορίες μέσω ίντερνετ; Επιπλέον, τι πιστεύεις ότι δημιουργεί την ανάγκη σήμερα στον θεατή να παίρνει αυτό που τον ικανοποιεί κυρίως και όχι να μπαίνει σε διαδικασίας σκέψης για κάτι διαφορετικό από τα δικά του πιστεύω;
Πιστεύω τρομερά στη δυναμική του κειμένου, αν και άλλα είδη διαθέτουν υψηλότερη δυναμική, με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε ουσία, η μουσική ας πούμε. Δεν αφυπνίζεται κανένας από την Τέχνη, η ίδια η ζωή θα τον αφυπνίσει αν είναι να αφυπνιστεί, αυτό που μπορεί να κάνει η Τέχνη είναι να τον διατηρεί ξύπνιο, όταν ξαναλέω αφυπνιστεί από μόνος του από συμβάντα ζωής. Ο βομβαρδισμός της πληροφορίας, έναν καλά και σωστά διαμορφωμένο χαρακτήρα δύσκολα τον αγγίζει, διότι όλοι αυτοί δεν μιλούν στον πυρήνα και αυτό δεν είναι και πολύ δύσκολο να το αντιληφθούμε, οι δημοσιογράφοι ας πούμε λένε άλλα, ενώ συζητάμε άλλα ,και εννοούν άλλα, για άλλο λόγο. Είναι τόσο οδυνηρή αυτή η εποχή που θέλει απλά να απολαύσει κάτι που ξέρει, ο θεατής χωρίς άλλο άγχος και αμφιβολία, εδώ δεν αλλάζουν σουβλατζή θα αλλάξουν προτιμήσεις στην Τέχνη? Και τέλος ποιος θέλει, ας πούμε, έναν Βασιλείου να τον κράζει διαρκώς, θέλουν Τέχνη πιο φιλική για το περιβάλλον και το στομάχι τους.
VIGIL μέρος Β. Το βίντεο που στάθηκε για μας η αφορμή για να σε προσεγγίσουμε. Ένα βίντεο που ανέβηκε κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος, για να δώσει μία άλλη οπτική των δεδομένων. Αίσθηση μου είναι ότι εσύ διαλέγεις να βαδίσεις στο άγνωστο μονοπάτι ένα ρίσκο που μπορεί όμως να σε οδηγήσει σε κάτι καλύτερο.
Πιστεύεις πως ο φόβος για το άγνωστο είναι ένα πολιτικό παιχνίδι που σκοπό έχει τη μη εξέλιξη και έρευνα από τον λαό;
Βαδίζω σε άγνωστα για όλους μονοπάτια, ίσως και άλλοι τα είχαν υποπτευθεί πριν από εμάς ή ακόμη και περπατήσει, σίγουρα όμως τώρα είναι νεκροί και σίγουρα δεν τα μοιράστηκαν μαζί μας ποτέ. Πολύ ωραία μονοπάτια ελπίζω να προλάβω εγώ να τα μοιραστώ και σίγουρα οδηγούν σε κάτι καλύτερο από αυτό που βιώνουμε. Ο φόβος , και όχι μόνο για το άγνωστο, είναι το απόλυτο μέσο για έλεγχο της μάζας από πάντα, ο φόβος βρίσκεται στην κακή εκπαίδευση, στον κοινωνικό ρατσισμό, στον οικονομικό εκβιασμό, στην αστυνομική βία και σε πολλά πολλά ακόμη. Για να ποτίζουν τον κόσμο φόβο έχουν εκμεταλλευτεί ακόμη και τον Θεό.
Η τέχνη είναι απόδραση από τη σκληρή πραγματικότητα ή είναι μέρος αυτής, με διαφορετικό τρόπο δοσμένη, προκειμένου να ενεργοποιήσει τη συνείδησή μας για να μπορέσουμε να την επεξεργαστούμε διαφορετικά;
Για τον δημιουργό είναι καταφύγιο, για το κοινό ενεργοποίηση συνείδησης και έπειτα απόδραση και τέλος για το κοινό και τον δημιουργό είναι μέσο επικοινωνίας.
Είσαι από τους ανθρώπους εκείνους που λένε “καλύτερα στο εξωτερικό”; Τελικά, η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της ή εμείς οι ίδιοι ως μονάδες προσπαθούμε να μειώσουμε τη δουλειά των άλλων ως γνήσιοι κριτικολάγνοι που πρέπει να κριτικάρουμε ό,τι κινείται;
Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει πως όταν ταξίδεψε κατάλαβε πως η βλακεία δεν είναι εγχώριο προϊόν. Έχω ταξιδέψει ελάχιστα και αυτό που έχω αντιληφθεί είναι πως οι άνθρωποι δεν αλλάζουν, το φόντο αλλάζει, αυτό ισχύει και θα ισχύει μέσα στην πάροδο του χρόνου. Σίγουρα το γεωγραφικό μήκους και πλάτος δημιουργεί διαφορές ανάμεσά μας, αλλά μονάχα στις λεπτομέρειες. Η Ελλάδα είναι μία χώρα, δεν μπορεί από μόνη της να φάει τα παιδιά της, οι άνθρωποι, οι πολίτες τρώνε τα ίδια τους τα παιδιά, οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι πολιτικοί, οι κληρικοί, οι καλλιτέχνες και οι επιστήμονες, αν και δεν πιστεύω πως συμβαίνει αυτό όπως είπα και στην απάντηση 1, φταίει η μικρή αγορά.
Η κριτική είναι το χειρότερο μέσο για να προσεγγίσεις ένα έργο Τέχνης, το μόνο μέσο για να έρθει κάποιος σε επαφή με την Τέχνη είναι η αγάπη, να αγαπήσει αυτό που βλέπει, ακούει, διαβάζει και αν τα καταφέρει να κατανοήσει, να αντλήσει και έπειτα να δράσει αναλόγως.
«Ο κόσμος δεν καταστρέφεται από τους ληστές και τις πυρκαγιές, αλλά από το μίσος, την εχθρότητα και όλες αυτές τις ασήμαντες διαφωνίες», αναφέρει ο Τσέχωφ. Τι πιστεύεις ότι κατέστρεψε τη ζωή των πολιτών της χώρας αυτής;
Ο Τσέχωφ είναι πιθανότατα ο σημαντικότερος θεατρικός συγγραφέας που έχει υπάρξει, γιατί μιλούσε στον πυρήνα του πράγματος, μιλούσε για τη διαφωνία των ανθρώπων και συμφωνώ σε αυτό που αναφέρει. Οι ζωές των περισσότερων ανθρώπων σε αυτήν τη χώρα, και πιθανότατα σε όλον τον κόσμο, κατεστραμμένες ήταν, απλά τώρα δεν έχουν λεφτά και τους κακοφαίνεται, δεν έχουν τώρα να πιαστούν από μία ακόμη ευτελή συνήθεια, στην οποία ξοδεύονταν μαζί με τα λεφτά τους.
Τι πιστεύεις ότι κάνει τους πολίτες μίας χώρας, ενώ γνωρίζουν τους δυνάστες τους, να τους επιλέγουν ξανά και ξανά;
Αρέσκονται στα ψέματα, δεν αντέχουν την αλήθεια, χρειάζονται έναν Μεσσία να τους σώσει απο τις ανυπόφορες ζωές τους, θυσιάζοντας αυτός τη δική του και μόλις νομίσουν πως τον εντόπισαν αφήνονται σε αυτόν. Δρουν σαν οπαδοί ποδοσφαιρικής ομάδας, που μέσα στην ίδια πρόταση αποθεώνουν και χλευάζουν την ομάδα και τον παίχτη, σαν παντογνώστες του αθλήματος και σαν ”ερωτευμένοι έφηβοι”, που δίνονται στον πρώτο τυχόντα, σαν να είναι ο άνθρωπος της ζωής τους, σε λιγότερο από ένα βράδυ, και, όταν τελικά τους προδώσει αυτός, αρνούνται να πιστέψουν πως έκαναν λάθος και ή δίνουν δεύτερες ευκαιρίες ή απογοητευμένοι ψάχνουν τον επόμενο σωτήρα τους. Επίσης για να φέρω ένα ξεκάθαρο παράδειγμα, η επιλογή είναι πλασματική, στις Η.Π.Α. πιστεύεις πως υπάρχει καμία διαφορά ανάλογα με το αποτέλεσμα, υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε δημοκρατικούς και ρεπουμπλικάνους; Όχι φυσικά, απλά εδώ δεν είναι ακόμη τόσο ξεκάθαρο και πρόστυχο.
Ποιες είναι οι δυσκολίες -πέρα από τον οικονομικό παράγοντα- για έναν νέο δημιουργό να ανεβάσει μία θεατρική παράσταση, να δημιουργήσει ένα βίντεο, να δημιουργήσει γενικώς;
Αν εξαιρέσουμε την τεμπελιά και την ανασφάλεια, καμία δυσκολία δεν υπάρχει.
Τελικά, ποιο το νόημα της ζωής;
Κανένα. Βέβαια, είμαι πολύ νέος για να σου απαντήσω σε αυτό, με ρωτάς κάτι που μονάχα ένας σοφός θα μπορούσε να σου απαντήσει και η σοφία έρχεται με τα χρόνια, εγώ είμαι απλά ευφυής, ελπίζω η σοφία να μου αλλάξει γνώμη.
Photo by George Alexandrakis
