γράφει η Δέσποινα Μονογιού
Σαν σήμερα, 9 Σεπτεμβρίου 1922 η Σμύρνη παραδίδεται στους Τούρκους. Σαν σήμερα, 15 Σεπτεμβρίου 1935, ο Αδόλφος Χίτλερ εκδίδει διάταγμα με το οποίο υποβιβάζει τους Εβραίους στο καθεστώς υπανθρώπου. Φωτογραφίες-ντοκουμέντα υπάρχουν μέχρι σήμερα να θυμίζουν τη φρίκη και το παράλογο, την κτηνωδία και την ακρότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Πρόσφυγες να στοιβάζονται σε βαγόνια, να φεύγουν άρον-άρον για νέες πατρίδες, άνθρωποι με τη σφραγίδα υπάνθρωπου να λιώνουν σαν κέρινα ομοιώματα στους φούρνους της ντροπής.
Σήμερα, η κοινωνία και διεθνείς οργανισμοί διχάζονται για τον ορισμό των Σύρων προσφύγων: μετανάστες ή πρόσφυγες; Λες και ο κόσμος δεν επλήγει ποτέ από δύο παγκοσμίους πολέμους και δεν βίωσε στο πετσί του τα κύματα προσφύγων. Λες και τώρα ο ανθρωπισμός μας οφείλει να ζυγίσει πρώτα το βάρος της ανάγκης και αναλόγως να πράξει. Την ίδια στιγμή που το κύμα της Μεσογείου ξεβράζει σώματα παιδιών, γυναικών, πατεράδων που δεν έκατσαν να πολεμήσουν χαρίζοντας στο παιδί τους έναν σίγουρο θάνατο στην εμπόλεμη πατρίδα. Και οι φωτογραφίες των νεκρών να μοιράζονται με γοργό ρυθμό στο διαδίκτυο. Εξιλέωση της ψυχής μας που θα δακρύσει βλέποντας τις εικόνες αυτές ή κάλεσμα για κινητοποίηση; Γιατί η επίγνωση του κινδύνου για τη ζωή του άλλου, συνοδευόμενη από ηθελημένη αδράνεια δεν αποτελεί παρά βία. Μια βία αποτέλεσμα φόβου, καχυποψίας, ανωτερότητας, απόρριψης τριτοκοσμικών καταστάσεων και δυστυχίας, σε μια Ευρώπη που της δόθηκε το φάρμακο της λήθης και που δεν επιθυμεί προβλήματα. Και το δράμα του ανθρώπου να μετριέται με ποσοστά: 25% πέρασαν τα σύνορα στις νότιες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας που δέχτηκε φέτος ένα κύμα 200.000 προσφύγων-αιτούντων ασύλου), 25% έφτασαν στη Γερμανία, 1% στη Βρετανία (αρνητικό ρεκόρ).
Η γηραιά ήπειρος καλείται σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να αποδείξει πως δεν γέννησε μόνο το ευρώ αλλά και αξίες. Και αν η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία της κρίσης δεν κατάφεραν να ευαισθητοποιήσουν, οι χιλιάδες προσφύγων που αναζητούν σωτηρία είναι ο ηχηρότερος συναγερμός για αφύπνιση συνειδήσεων. Ένας συναγερμός που θίγει ένα καίριο ζήτημα: την αρρώστια της Ευρώπης που οραματίστηκε μια ένωση οικονομική και όχι ηθική. Γιατί η Ευρώπη αυτή τη στιγμή νοσεί και μόνη γιατρειά της είναι η συνειδητοποίηση πως οι λαοί δεν ενώνονται οικονομικά αλλά ηθικά, με αλληλεγγύη και συμπάθεια. Γιατί αν θέλουμε να οριζόμαστε ως ένα, αυτό το ένα πρέπει να ριζώσει μέσα μας και σαν φάρος να μας οδηγεί. Πέρα από σφραγίδες, πέρα από έγγραφα. Κι αυτό το ένα οφείλει να είναι οικουμενικό. Στο όνομα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του σεβασμού στην ανθρώπινη ζωή.
