του Γιώργου Αλεξανδράκη
Σε έναν κόσμο που φλέγεται από πυρκαγιές, μαστίζεται από λειψυδρία και αμαυρώνεται από την ανθρώπινη παρέμβαση, η λεπτή ισορροπία της φύσης διαλύεται, αφήνοντας ερπετά, θηλαστικά και πουλιά να προσπαθούν να βρουν καταφύγιο στον πλανήτη μας. Κάποια έχουν περιπλανηθεί, επιχειρώντας να εισέλθουν σε αστικά τοπία, δημιουργώντας ένα αυξανόμενο φαινόμενο – τα ζώα που αναζητούν παρηγοριά στις αυλές μας. Από φίδια μέχρι αρκούδες και αλεπούδες, αυτοί οι απροσδόκητοι επισκέπτες υπογραμμίζουν το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ της ανθρωπότητας και του φυσικού κόσμου.
Στο επίκεντρο της αναζήτησής τους βρίσκεται μια απλή ανάγκη: η τροφή. Το ίδιο το δικαίωμα στην επιβίωση που τους παραχώρησε η φύση έχει αφαιρεθεί από τα ανθρώπινα χέρια. Μέσα στη σύγκρουση της χλωρίδας και της πανίδας με φόντο το τσιμέντο και τα συντρίμμια, αναδύεται ο αγώνας – η ζωτικότητα της φύσης αντιμέτωπη με την αστική ασθένεια, έναν μεταφορικό καρκίνο που απειλεί τη συλλογική μας ευημερία.
Σκεπτόμενος κανείς το επίπονο ταξίδι ενός αυτοκρατορικού πιγκουίνου ή το ανθεκτικό οδοιπορικό μιας νεανικής χελώνας προς τη θάλασσα, δεν μπορεί παρά να αναλογιστεί το βάθος της σκληρότητας που απαιτείται για να διαταραχθεί ο γαλήνιος ρυθμός της φυσικής τάξης. Ωστόσο, ο επικείμενος φόβος για τις επόμενες γενιές εκτείνεται πέρα από τις απλές οικονομικές προοπτικές. Είναι η κατάσταση της γης που θα κληρονομήσουν, τα απομεινάρια ενός κόσμου επιβαρυμένου από τις πράξεις μας, που ρίχνει μια σκιά προμηνύματος. Αναδύεται η λαχτάρα για ένα απτό μέλλον, ένα μέλλον που έχει τις ρίζες του σε παρθένα εδάφη και αιώνια δέντρα, όχι απλώς σε μια ψηφιακή έκταση.
Γιατί, λοιπόν, δεν προσπαθούμε να αναθρέψουμε απογόνους χωρίς φόβο; Γιατί δεν τους ενσταλάζουμε ένα σεβασμό για το περιβάλλον; Ας τους διδάξουμε την αξία του σεβασμού – του σεβασμού για τον άλλον και για το ευαίσθητο οικοσύστημα που μας συντηρεί. Ακόμη και μέσα στις δικές μας ανησυχίες, ας δείξουμε την αρετή της προφύλαξης χωρίς να καταφεύγουμε στη βία. Εξάλλου, η εξάλειψη της οικολογικής ισορροπίας απέχει πολύ από το να αποτελεί λύση.
Είναι αποκαρδιωτικό να βλέπουμε τα εργαλεία προστασίας – παγίδες, χημικά, όπλα – να μετατρέπονται σε όργανα σκληρότητας, όλα δικαιολογημένα από το προσωπικό συμφέρον. Τόση πολλή ενέργεια δαπανάται στη σπορά σπόρων κακίας, ενώ η δυνατότητα καλλιέργειας της ομορφιάς και της καλοσύνης παραμένει ανεκμετάλλευτη. Φανταστείτε ένα διαφορετικό μονοπάτι: μια τσουγκράνα ως σύμβολο επανόρθωσης, φυτεύοντας δέντρα σε ξεχασμένες γωνιές, προσφέροντας καταφύγιο στα πλάσματα και προωθώντας την ανάπτυξη της ζωής. Μια προσπάθεια που αντηχεί από αλτρουισμό, από την οποία η ίδια η ανθρωπότητα μπορεί να αποκομίσει οφέλη.
Μπροστά σε έναν αόρατο εχθρό – την παραπληροφόρηση – τρέμουμε, φοβούμενοι τον αντίκτυπο που μπορεί να ασκήσει. Ωστόσο, παραμένουμε ανυποψίαστοι για τον σιωπηλό θάνατο που σπέρνουμε στον εαυτό μας μέσω των αντιποίνων της φύσης. Οι πράξεις μας μιλούν δυνατά – ενορχηστρώνουμε οικειοθελώς μια βίαιη μοίρα για τους κατοίκους της φύσης στην προσπάθειά μας για άνεση. Ενθαρρυμένοι από τη λανθασμένη πεποίθηση ότι “ό,τι συμβαίνει στους άλλους δεν θα συμβεί σε εμάς”, εκμεταλλευόμαστε την αντιληπτή ευπάθεια του φυσικού κόσμου, αφήνοντας στο πέρασμά μας την καταστροφή.
Μέσα σε αυτή την αναταραχή, το ερώτημα της ιστορίας παραμένει: “Ποιος διαμορφώνει την αφήγησή μας;”
Αναλογιζόμενοι τις αντιξοότητες που μας βαραίνουν, γίνεται φανερό ότι τα προβλήματά μας συχνά γεννιούνται από τις δικές μας πράξεις. Μια διαπίστωση που προκαλεί μια αίσθηση υπευθυνότητας.
Στα ζώα που αποτύχαμε να προστατεύσουμε επαρκώς, οφείλουμε να ζητήσουμε συγγνώμη. Σε κάθε πλάσμα, που εκτρέφουμε ακούσια σε μια κατάσταση αέναου φόβου, αναγκασμένοι να υιοθετήσουμε μια στάση συνεχούς επαγρύπνησης, όπως οι άνθρωποι, απέναντι σε φανταστικές απειλές, εκφράζουμε τη λύπη μας. Μια παραδοχή μεταμέλειας για το ότι υποκύψαμε σε κατασκευασμένους φόβους, ενώ παραβλέπαμε τους πραγματικούς κινδύνους.
Αυτός ο πλανήτης, με τα περίπλοκα οικοσυστήματα και τις ακμάζουσες μορφές ζωής, ανήκει στη φύση. Εμείς, οι παροδικοί κάτοικοι, φέρουμε μια ευθύνη πολύ μεγαλύτερη από το απλό πέρασμα – είμαστε οι θεματοφύλακές του, επιφορτισμένοι με τη φροντίδα της εύθραυστης ομορφιάς του. Ήρθε η ώρα να αναζωπυρώσουμε τη σύνδεσή μας με τον φυσικό κόσμο, για να γεφυρώσουμε το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντος. Μόνο τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα διεκδικήσουμε μια αρμονική ύπαρξη, όπου όλα τα πλάσματα, μικρά και μεγάλα, θα μοιράζονται τη γενναιοδωρία αυτού του πλανήτη που προκαλεί δέος.
